"მინდოდა ქართული საქმე მეკეთებინა. ამ საქმეში თავს კომფორტულად ვგრძნობ, მიხარია ამ საქმის კეთება", - ამბობს "კახელების" დამფუძნებელი ჭიჭიკო გოლეთიანი, რომელსაც კახეთის სოფლებში, ვაჩნაძიანში, კალაურსა და აკურაში 60 ჰექტარზე ხეხილის ბაღები აქვს გაშენებული. საყვარელი საქმე მცირე მეურნეობით დაიწყო და სხვადასხვა სოფელში არსებული უმოქმედო მიწები დიდ სასოფლო სამეურნეო საქმიანობაში გააერთიანა. ჭიჭიკო გოლეთიანს თითქმის ყველა სახეობის, სხვადასხვა ჯიშის ხილი აქვს გაშენებული. სანამ ხილს გააშენებდა შეისწავლა ნიადაგი, რათა სწორად განესაზღვრა, თუ რა კულტურა სად უნდა გაეშენებინა, რომ მიეღო მაღალი ხარისხის, უხვი მოსავალი."გაშენებული გვაქვს ბროწეული, ქლიავი, ვაშლი, მსხალი, ნუში, კაკალი... თავიდან დავიწყეთ შესწავლა, რა იყო მოთხოვნადი ბაზარზე. როგორც აღმოჩნდა, ხილზეც არის მოდა. რაღაც პერიოდი მოდაშია რაღაც ჯიშის ვაშლი,მაგალითად ანტონოვკა, მერე უკვე მოდაში შემოდის მწვანე ვაშლი ან რომელიმე სხვა უცხოურ ჯიშზე აკეთებს საზოგადოება აქცენტს. არა მხოლოდ საქართველოში, მთელ მსოფლიოში ასეა",- აცხადებს ჭიჭიკო გოლეთიანი. დიდ ნაწილზე ამერიკული ჯიშის ნუში აქვს გაშენებული, რომელსაც ყიდის როგორც ნაჭუჭიანს, ისე უკვე გარჩეულს. გარჩევის დროს დაზიანებული ნუშისაგან მზადდება ფქვილი, რომელსაც საკონდიტროში იყენებენ. ასევე აქვს ველური ნუში, რომელიც მედიცინაში გამოიყენება. საცდელად ზეთისხილიც გააშენა, რომლისგანაც მარინადს ამზადებს.რაც შეეხება ყურძენს, აქვს როგორც სუფრის, განსხვავებული ჯიშის ყურძენი - რედგლობი, კრიმსონი, იტალია, ასევე ტრადიციული საღვინე. წელიწადში 60 ტონამდე ღვინოსაც აწარმოებს, რომელიც საკუთარ რესტორნებში "კახელებში" იყიდება. მოყვანილი ხილი და საკუთარი ხილისგან დამზადებული პროდუქცია ადგილობრივი მომხმარებლისთვის არის გათვალისწინებული."ექსპორტზე გატანა არ მინდა და არც გავიტან. ზამთარში საქართველოში ნახავთ უამრავ ხილს, რომელიც საზღვარგარეთიდან შემოდის. როდესაც ჩემს ქვეყანაშია პროდუქტის დეფიციტი, მე ბრაზილიაში გავყიდო თუ რუსეთში?! აქაც მშვენივრად ვყიდი. ჩვენ გვენდობა ჩვენი მომხმარებელი, 28 წელია ამ საქმეს ვაკეთებთ და ვცდილობთ, ხარისხი არ დავაგდოთ", - აღნიშნა ჭიჭიკო გოლეთიანმა. მოწყობილი აქვს სამაცივრე მეურნეობაც, სადაც სარეალიზაციოდ გამზადებული ხილი და ხილისგან დამზადებული პროდუქცია ინახება.
"გეო ნუშს" საგარეჯოში ბიო ნუშის ბაღი აქვს გაშენებული. მოსავალს წელს პირველად მიიღებს.როგორც გეო ნუშის დამფუძნებელი თორნიკე მჭედლიშვილი "აგროპარტნიორთან" ამბობს, კომპანია ადგილობრივ ბაზარს ბიო ნუშით მოამარაგებს, ამასთან, გეგმავს, რომ ნუშის ზეთი და ეტაპობრივად სხვადასხვა პროდუქტები გამოუშვას."წელს, ვგეგმავ ნუშის ზეთიც დავწურო - ნედლი, ცივად დაწურული ზეთი. მომავალი წლიდან ნუშის ფქვილის გამოშვებასაც ვგეგმავ, ვნახოთ როგორ განვითარდებით, შეიძლება ნუშის რძეც დავამატო.მაქვს პირველადი გადამმუშავებელი საწარმო, თუმცა არ მაქვს გამტეხი და საწყობი. ამ ეტაპზე გამოწვევაა სასაწყობე და საკრეფი მეურნეობა, რადგან მოსავლის აღება, გადამუშავება, დასაწყობება - ეს უწყვეტი ციკლი უნდა იყოს. თუ მოსავლის აღება დროში გაიწელა, გარე გარსი ახმება და მისი გარჩევა რთულდება. თუ გარჩევა დროულად ვერ მოხერხდება, შეიძლება დასაწყობების დროს ობი აიღოს", - აღნიშნა თორნიკე მჭედლიშვილმა.
"კომპანია ლურჯი" ბაღი, რომელსაც სენაკის მუნიციპალიტეტში, 17 ჰექტარზე გაშენებული ლურჯი მოცვის პლანტაციები აქვს, ინოვაციური ტექნოლოგიების დანერგვას ცდილობს.ლურჯი ბაღის თანადამფუძნებელი ნიკოლოზ დიდებაშვილი ამბობს, რომ კომპანიამ ბაღის სენსორული მართვის სისტემის დანერგვა გადაწყვიტა, რომელიც ფერმერს ეხმარება მცენარე აკონტროლოს განვითარების ყველა ეტაპზე, რაც მათ სხვადასხვა რისკებისგან დააზღვევს. კომპანიამ ბაღის გაშენებამდე, მოცვის კულტურაც შეისწავლა და ამ დარგში გამოცდილი ქვეყნებისგან ინფორმაციაც მიიღო. "რამდენიმე მიმართულებით დავიწყეთ ინფორმაციის მოძიება, პირველ რიგში ლურჯი მოცვის ეკონომიკა გავიარეთ, შევისწავლეთ კულტურა - მივიღეთ აგრონომიული ცოდნა და გამოცდილება, შევარჩიეთ ადგილი, რომელიც მიზანშეწონილი იყო ლურჯი მოცვის წარმოებისთვის, ჰავის, კლიმატის, წყლისა და ნიადაგის ანალიზებიდან გამომდინარე", - აღნიშნა ნიკოლოზ დიდებაშვილმა. კენკროვან კულტურას საექსპორტო პოტენციალი აქვს. ფერმერებიც ევროპულ ქვეყნებს უმიზნებენ, შესაბამისად მნიშვნელოვანია ხარისხის უზრუნველყოფა. ამ პროცესში გადამწყვეტია სამაცივრე მეურნეობების განვითარება, რადგან მოცვი მალფუჭებადი პროდუქტია."მოსავლის აღების შემდეგ ყველა ეტაპის დაცვა უმნიშვნელოვანესია. საჭიროა ყველა ეტაპის სწორად და თანმიმდევრულად დაცვა, მოსავლის კრეფიდან დაწყებული, პროდუქციის სამაცივრემდე მიტანით, ტრანსპორტირებით გაგრძელებული და დახლზე განთავსებით დამთავრებული. ვფიქრობ, ქვეყანაში გვჭირდება ინფრასტრუქტურის მოწესრიგება და სამაცივრე მეურნეობის განვითარება", - აღნიშნა ნიკოლოზ დიდებაშვილმა.
ნუშის ფერმერი გიორგი ჯავრიშვილი ნუშის გადასამუშავებელი საწარმოების რაოდენობის ზრდის აუცილებლობას ხედავს.როგორც ფერმერი "აგროპარტნიორთან" აცხადებს, მისი ბაღი კასპის მუნიციპალიტეტში 32 ჰექტარზეა გაშენებული. 5 000 ძირი ესპანური ჯიში "გუარა" საქართველოში შეიძინა, 11 000 კი, ესპანეთიდან ჩამოიტანა. მოსავლიანობა ნელ-ნელა იზრდება. წელს კი, დაახლოებით 10-12 ტონა მოსავლის მოლოდინი აქვს."ჩვენი ნუში ადგილობრივ ბაზარზე იყიდება, მოთხოვნაა როგორც ნუშის გულზე, ისე გაუტეხავზე. ამ ეტაპზე ადგილობრივ ბაზარს ვაკმაყოფილებთ, მაგრამ როდესაც ჩვენი მოსავალი გაიზრდება, მოსაძებნია ექსპორტზე გატანის საშუალებები.ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს ნუშის გადამუშავებას და გადასამუშავებელი ცენტრების შექმნას საქართველოში, ძალიან კარგი იქნება, რომ ეს ხელისუფლებამ საკუთარ თავზე აიღოს", - აღნიშნა გიორგი ჯავრიშვილმა.
"გეო ნუში" წელს პირველად 3 000 ტონამდე ბიო ნუშის მოსავალს მიიღებს და ადგილობრივ ბაზარს მოამარაგებს.როგორც "გეო ნუშის" დამფუძნებელი თორნიკე მჭედლიშვილი აგროპარტნიორთან ამბობს, მისი ბაღი საგარეჯოში, 50 ჰექტარზეა გაშენებული. აქვს ესპანური ჯიშები - "ავიხორი" და "პენტა". მოსავალს კი, სექტემბრის მეორე ნახევარში ელოდება."რადგან მოსავლის რაოდენობა არ არის იმდენად დიდი, რომ ექსპორტზე ვინმე დავაინტერესო, ამ ეტაპზე ვგეგმავ, რომ ადგილობრივ ბაზარს შევთავაზო. მომავალი წლიდან კი, გერმანიაში, შვეიცარიაში ექსპორტზე გატანას ვგეგმავ. ორ დისტრიბუტორთან უკვე ვთანამშრომლობ. რაც შეეხება ადგილობრივი ბაზრის მომარაგებას, არსებობს ბიო მაღაზია, რომელთანაც "კავკასეტმა" დამაკავშირა. ჯერ მხოლოდ ამ მაღაზიასთან მაქვს კავშირი, შემდეგ ვნახოთ, როდესაც ნუში გაირჩევა, რა რაოდენობის იქნება, შეიძლება სხვა მაღაზიებსაც შევთავაზო", - აღნიშნა თორნიკე მჭედლიშვილმა.ბაზარზე ბიო პროდუქტის ფასი გაცილებით მაღალია."ბიო პროდუქტი დაახლოებით 50-60%-ით ძვირია, ვიდრე ჩვეულებრივი. ფერმერის ჩასაბარებელი ფასი, ჩვეულებრივი ნუშის შემთხვევაში, სადღაც 15-16 ლარია, ბიო ნუში კი, ალბათ 22-24 ლარი ეღირება", - აცხადებს თორნიკე მჭედლიშვილი. თორნიკე მჭედლიშვილი სამომავლოდ ბიო მეურნეობის გაფართოებას გეგმავს."მაქვს დამატებით 10 ჰექტარი მიწა და იქაც ბიო მეურნეობის გაკეთებას ვგეგმავ, მაგრამ ჯერჯერობით არ მაქვს გადაწყვეტილი იქნება ეს ნუში, თუ სხვა ხეხილი. პატარა ნაკვეთზე ბიო ვენახის გაშენებასაც ვგეგმავ", - ამბობს თორნიკე მჭედლიშვილი.
2021 წლის დეკემბრიდან, ევროკომისიის გადაწყვეტილებით, ევროკავშირში საქართველოდან ლოკოკინების ექსპორტი გახდა შესაძლებელი. ცვლილებამ ადგილობრივ ბაზარს ლოკოკინების ფერმების გაშენებისკენ უბიძგა. სიახლე რესტორატორთა ასოციაციის თავმჯდომარისთვისაც აგრომეურნეობაში შესვლის მოტივატორად იქცა. როგორ გაჩნდა იდეა და რა სირთულეები შეხვდა რესტორატორს აგრარულ ბიზნესში - „აგროპარტნიორი“ „ჯიდიბიესის“ დამფუძნებელს, შოთა ბურჯანაძეს ესაუბრა.პირველ რიგში, იდეაზე ვისაუბროთ. სარესტორნო ბიზნესის წარმმომადგენელს რატომ გაგიჩნდათ აგრარულ სექტორში შესვლის ინტერესი?წლებია, სტუმარ-მასპინძლობის სექტორში ვარ, თუმცა ყოველთვის მქონდა სურვილი, რომ კონკრეტული პროდუქტის შექმნის შესაძლებლობაც მქონოდა. უნდა ითქვას, რომ მხოლოდ პროდუქტის შექმნა არ არის საკმარისი. აუცილებელია სარეალიზაციო ბაზრის მოძიება. მას შემდეგ რაც ევროკავშირმა საქართველოდან ქართული ლოკოკინის შეტანის შესაძლებლობა დაუშვა, საინტერესო გახდა ჩემთვის ეს სექტორი. აქედან გამომდინარე გაჩნდა იდეა რომ Made in Georgia-ს წარწერით საქართველოდან ლოკოკინების ექსპორტი დაგვეწყო. რა იყო საწყისი კაპიტალი, რიითაც ახალ ბიზნესში შეხვედით?საწყის ეტაპზე პარტნიორებთან ერთად ლაგოდეხის რაიონში, სოფელ კართუბანში შევიძინეთ მიწის ნაკვეთი. ჩვენს საკუთრებაში ახლა დაახლოებით ჰექტარნახევარი მიწაა, რომელიც შეიძლება ითქვას, რომ მინიმალურია ლოკოკინების ფერმის გასაშენებლად და ამ ბიზნესში შესასვლელად. საწყისი კაპიტალი 100 ათასი დოლარი იყო. ლაგოდეხისთვის დამახასიათებელია სწორედ ისეთი კლიმატი, რომელიც სასურველია ლოკოკინებისთვის. შევისწავლეთ მიწა, გარემო და სრულად დამაკმაყოფილებელი აღმოჩნდა ეს კლიმატური პირობები ჩვენი ფერმერული მეურნეობისთვის.ლოკოკინების წარმოება საქართველოსთვის არ არის სოფლის მეურნეობის ტრადიციული მიმართულება, უნარების და ცოდნის გაზიარება საიდან მოხდა?ცოდნა და ტექნოლოგიები - ეს ორი ფაქტორი არის აუცილებელი პირობა წარმატებული აგრარული ბიზნესისთვის. ლოკოკინები, რა თქმა უნდა, ჩვენთვის არატრადიციული პროდუქტია. შესაბამისად, ამ მიმართულებით ბევრი ინფორმაცია არ გვქონდა, თუმცა გარკვეული კვლევის შემდეგ აღმოჩნდა, რომ არსებობს შესაძლებლობა, რომელსაც იტალიელი ექსპორტიორები მწარმოებლებს აძლევენ. ჩვენი ევროპელი კონტრაქტორები ამ პროდუქტის მოყვანით, ლოკოკინების წარმოების მასშტაბების გაზრდით დაინტერესებული არიან და სწორედ ისინი გვიწყობენ ხელს სიახლეების დანერგვაში. მათგან მივიღეთ გარკვეული ცოდნა და გამოცდილება.რა მოცულობის ლოკოკინებით დაიწყეთ ფერმერული საქმიანობა და დღეს რა შედეგებზე ხართ გასული? პირველ ეტაპზე 78 ათასი ერთეული ლოკოკინა შემოვიყვანეთ. ლოკოკინების ფერმაში დაახლოებით 7-10% არის დანაკარგი. დანაკარგი თუნდაც ტრანსპორტირების, გამრავლებისა და მოვლა-პატრონობის დროს წარმოიქმნება. ახლა უკვე განხორციელებული გვაქვს პირველი ექსპორტი, მეორე ექსპორტს კი ოქტომბრის ბოლოს ვაპირებთ. ჩვენ შეგვიძლია ყველაზე ცუდ ვარიანტში, ჰექტარნახევარზე 8 ტონა ხოლო კარგ შემთხვევაში 10-15 ტონა ლოკოკინა გავიტანოთ ექსპორტზე.რამდენად არის მოთხოვნა საერთაშორისო ბაზარზე?ზრდასრული ლოკოკინა გამოიყენება როგორც კვებაში, ისე პარფიუმერიასა და მედიცინაში. რეალურად, ძალიან მოთხოვნადი პროდუქტია. ასი ათასი ტონის შემთხვევაშიც კი გლობალური ბაზარი ამას აითვისებს. დღესდღეობით ბაზარზე ლოკოკინის წარმოების კუთხით კრიზისია, მოთხოვნა მეტია. ჩვენ იტალიელებთან გვაქვს გაფორმებული მიწოდების 5 წლიანი კონტრაქტი, თუმცა სამომავლოდ რეალიზაცია ევროპის თითქმის ყველა ქვეყანაში შესაძლებელია.როგორია ლოკოკინების საექსპორტო ფასი?საექსპორტო ფასი იტალიის ბაზრის შემთხვევაში, კილოგრამზე 4-5 ევროა. პირველ წელს შეიძლება ითქვას, რომ ჩვენ სწავლის პროცესში ვიყავით და ჯერჯერობით 6 ტონამდე ლოკოკინის გატანა შევძელით, თუმცა მოცულობები ეტაპობრივად უნდა გაიზარდოს.ადგილობრივი ბაზრიდან თუ ფიქსირდება მოთხოვნა?ჩვენს შემთხვევაში, საუბარი გვაქვს მხოლოდ ექსპორტზე. ქართულ ბაზარზე მოთხოვნა ნაკლებია. ჩვენს ფერმაში მოყვანილი ლოკოკინა მხოლოდ ექსპორტისთვის არის განკუთვნილი.რამდენ ხანში შეძლებთ კაპიტალდაბანდების უკუგებას?თავისი დრო სჭირდება როგორც ფერმერული მეურნეობის განვითარებას ასევე შედეგზე გასვლას. ჩადებული ინვესტიციის უკუგებას ჩვენი გათვლებით, დაახლოებით ორ წელში შევძლებთ. თუმცა, სანამ შედეგზე არ გავალთ რთულია წინასწარ საუბარი.რაც შეეხება გამოწვევებს, რა სირთულეებს წააწყდით ფერმერულ საქმიანობაში?ლოკოკინის წარმოება - ეს არ არის ერთადერთი სფერო, სადაც ბევრი რამე უნდა ვისწავლოთ. როგორც ტრადიციული ისე არატრადიციული სოფლის მეურნეობის შემთხვევაში ბევრი სიახლეა დასანერგი. სრულიად განსხვავებულია დღეს მწარმოებლების მიმართ არსებული მოთხოვნილებები და ვალდებულებები. სოფლის მეურნეობის ნებისმიერ სექტორში აუცილებელია თანამედროვე ცოდნის შეტანა. პრობლემები და გამოწვევები ჩვენს შემთხვევაშიც ნამდვილად არის. არ ვიქნები ორიგინალური თუ ვიტყვი, რომ პირველ რიგში საკადრო პრობლემები არსებობს. ასევე სტანდარტების დანერგვა და ინოვაციების შემოტანა არის აუცილებელი.
საგარეჯოს მუნიციპალიტეტში მდებარე სოფელი უდაბნო ცხელი ჰავით და მოშიშვლებული სივრცეებით გამოირჩევა. წლების წინ, ალბათ, ვერავინ წარმოიდგენდა, რომ ამ ტერიტორიაზე სოფლის მეურნეობის განვითარება იქნებოდა შესაძლებელი. თუმცა, 2016 წელს გაჩნდა იდეა და დაიწყო მისი განხორციელებაც - პირველ ეტაპზე დამუშავდა მიწა, რის შემდეგაც კომპანია "უდაბნომ" მეურნეობის განვითარების გეგმები სისრულეში მოიყვანა. "უდაბნო შელინგის" დირექტორს გოდერძი მეტრეველს უდაბნოში სოფლის მეურნეობის განვითარების პროცესებსა და სამომავლო პროექტებზე "აგროპარტნიორი" ესაუბრა.რამდენად სარისკო იყო სოფელ უდაბნოში სოფლის მეურნეობის განვითარების წამოწყება?რთული კლიმატური პირობების მიუხედავად, უდაბნოში ნაყოფიერი მიწაა, მაღალია მინერალიზაცია და ჰუმუსის შემადგენლობა. ამ სივრცეში აგრომეურნეობის განვითარების იდეა 2016 წელს გაჩნდა, მალევე მოხდა ტერიტორიების დამუშავებაც. ადგილზე მოწყობილია წყალმომარაგების უზარმაზარი სისტემა, რომელიც სახელმწიფო მასშტაბის პროექტია და კერძო კომპანიამ შეასრულა. განხორციელდა გასარწყავიანება. მიწის რა ფართობს ფლობს ამ ეტაპზე კომპანია და რა არის იქ გაშენებული?"უდაბნო" ამ ეტაპზე ფლობს 20 000 ჰექტარ მიწას, სასოფლო-სამეურნეო სავარგულებს. ნუში 2 000 ჰექტარამდეა გაშენებული, დანარჩენი ერთწლოვანი კულტურებია - სახორბლე და მარცვლეული კულტურები. ამ ტერიტორიაზე ასევე მოწყობილია ნუშის პირველადი და მეორადი გადამმუშავებელი საწარმო, რომელიც რეგიონში ყველაზე დიდი და თანამედროვე ტექნოლოგიებით არის აღჭურვილი. ის მორგებულია ევროპულ სტანდარტებს. ზოგადად მიზანი იყო, რომ რეგიონში შექმნილიყო მიმღებ-ჩამბარებელი საწარმო, რაც ნუშის და კაკლოვანი კულტურის განვითარებას შეუწყობდა ხელს, ფერმერს არ დასჭირვებოდა იმაზე ფიქრი და ზრუნვა, სად ჩაებარებინა ნუში. საწარმოში გადამუშავებული პროდუქციით მხოლოდ ადგილობრივი ბაზარი მარაგდება თუ ექსპორტზეც გადის?პირველადი გადამუშავების საწარმოს გარდა, უდაბნოში არის თანამედროვე ესპანური და ამერიკული დანადგარებით აწყობილი მეორადი გადამუშავების საწარმო, რომელიც უკვე ნუშის გულს და ნედლეულს აქცევს სხვადასხვა პროდუქტად, როგორიცაა მაგალითად ნუშის ფქვილი, ზეთი, რძე. ეს პროდუქცია შემდგომში ექსპორტზე გავა. სამიზნე ბაზრებს შორისაა ევროპა და გალფის ქვეყნები. თუმცა მანამდე, რა თქმა უნდა, საქართველოშიც იმპორტირებულ პროდუქციას ჩაანაცვლებს. უკვე გაიხსნა "უდაბნო შოპი", მარკეტი, სადაც ჩვენი წარმოების პროდუქცია გვაქვს წარმოდგენილი. იქ გვხვდება როგორც ნუშის ფქვილი, ასევე მეცხოველეობიდან და მეფრინველეობიდან მიღებული პროდუქცია, ასევე ჩვენს მიერ წარმოებული სხვა პროდუქცია, როგორიცაა პური, ნამცხვრები. გვაქვს ვეგანური წარმოება, უგლუტეინო პროდუქცია. რამდენად პრიორიტეტულია თქვენთვის ბიოწარმოება? "უდაბნოს" მიზანია რეგენერაციული სოფლის მეურნეობის მიმართულების განვითარება, რომელიც თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ ბიომეურნეობაზე მაღლა დგას. ბიოს შემთხვევაში არის გარკვეული დაშვებები და ნორმები. ჩვენ არანაირად არ ვერევით ბუნების წიგნში, ბუნებაზე ვართ სრულად დამოკიდებული. "უდაბნოს" ბაღებში არ ხდება არანაირი პრეპარატების გამოყენება, არც ბიო და არც არაბიო. შესაბამისად, გვაქვს 100%-ით ეკოლოგიურად სუფთა პროდუქცია. როგორ ვითარდება მეცხოველეობა-მეფრინველეობის მიმართულება?არის მეწველი და მეხორცული მიმართულება. გვყავს როგორც მსხვილფეხა, ისე წვრილფეხა საქონელი- ცხვარი, თხა, კამეჩი. რძე ძირითადად მაღალცხიმიანია და გათვლილია ყველის წარმოებაზე. გამოიყენება როგორც ნედლეულად, ისე პროდუქციის დასამზადებლად. რამდენი ადამიანი გყავთ დასაქმებული?ძირითადად ადგილობრივები გვყავს დასაქმებული. მუდმივი თანამშრომელი 150-მდეა. სეზონურად კი 200-დან 500-მდე ადამიანს ვასაქმებთ. გააჩნია სამუშაოებს.სოფლის მეურნეობის ერთ-ერთი გამოწვევა კვალიფიციური კადრების ნაკლებობაა. თქვენთანაც თუ დგას ეს პრობლემა დღის წესრიგში და როგორ ზრუნავთ თქვენი დასაქმებულების კვალიფიკაციის ამაღლებაზე? უდაბნო პირველივე დღიდან მუშაობს ამ საკითხზე. ჩვენ თავიდანვე გვყავდა უცხოელი სპეციალისტები. მუდმივად ხდება ჩვენთან დასაქმებულების გადამზადება. ჩვენი გადამზადებული კადრი კი, უკვე ლოკალურ მაცხოვრებლებს უზიარებენ ცოდნას. "უდბანოს" აქვს პროექტი ამერიკის საელჩოსთან ერთად, პერიოდულობით სასწავლო სემინარები ტარდება, სადაც სოფლის მეურნეობის მიმართულებით სტუდენტებს ვუზიარებთ ჩვენს ცოდნას, პრაქტიკას. ასე რომ, ჩვენი წვლილი საგანმანათლებლო სექტორშიც საკმაოდ დიდია.სოფლის მეურნეობის პროდუქციის წარმოების მიმართულებით სამომავლოდ რა გეგმები გაქვთ?6-8 თვეში უკვე მზად იქნება ევროპული სტანდარტის მეორადი საწარმო, სადაც პირველ რიგში მოხდება ქართული ენდემური ჯიშის ხორბლის აღდგენა და აქედან მიღებული ფქვილით სხვადასხვა ნაწარმის დამზადება, როგორიცაა პური და სხვა პროდუქცია. მალე ბაზარზე გამოჩნდება ბევრად ჯანსაღი და ეკოლოგიურად სუფთა პროდუქტი. რაც მთავარია ჩვენი მიზანია, რომ გვქონდეს მისაღები ფასები. ასევე, დაემატება ნუშის რძის ხაზი. დღესდღეობით ნუშის რძე საქართველოში სრულად იმპორტირებულია. ჩვენ კი, ჩვენი წარმოებული გვექნება.
ბიოწარმოების ხელშეწყობის პროგრამით სარგებლობის მსურველთა რაოდენობა ნელ-ნელა იზრდება. პროგრამის ფარგლებში, ბიოწარმოებით უფრო მეტად მევენახეები ინტერესდებიან. "პროგრამა საპილოტე ხასიათისაა, ვინაიდან დაახლოებით 10 თვეა, რაც დაიწყო. თავიდან გამოხმაურება შედარებით ნაკლები იყო, მაგრამ ჩვენი მხრიდან აქტიური საკომუნიკაციო შეხვედრები ჩატარდა, რის შემდეგაც, აქტიურობამ შედარებით მოიმატა. ამ ეტაპზე 33 ხელშეკრულებაა გაფორმებული და განაცხადების რაოდენობა 60-ს შეადგენს. ძირითადი მიმართულებაა მევენახეობის მხრივ შემოსული განაცხადები", - აცხადებს ბიოწარმოების პროგრამის კოორდინატორი გიორგი ცაგარეიშვილი "ბიზნესი რუსთავი2"-თან სტუმრობისას. გიორგი ცაგარეიშვილი ფიქრობს, რომ 2023 წელს პროგრამის ბიუჯეტი გაიზრდება. "წლევანდელი წლის ბიუჯეტი 500 000 ლარია. მომავალში, მომართვიანობიდან გამომდინარე მოსალოდნელია ზრდა. ბიოპროდუქტზე მოთხოვნის ნაწილში მზარდი ტენდენციაა, როგორც ადგილობრივ, ისე საექსპორტო ბაზარზე. შესაბამისად, მწარმოებლების მხრიდანაც ველოდებით, რომ უფრო მეტი დაინტერესება იქნება. ჩვენი კომუნიკაციის პარალელურად, მოლოდინი გვაქვს, რომ მომართვიანობა გაიზრდება", - აღნიშნა გიორგი ცაგარეიშვილმა. ბიოწარმოების ხელშეწყობის პროგრამა 2022 წლის აგვისტოდან მიმდინარეობს.გიორგი ცაგარეიშვილის განმარტებით, პროგრამა ითვალისწინებს ერთის მხრივ ბიოსერტიფიცირების თანადაფინანსებას, მეორეს მხრივ ბიოწარმეობაში ჩართული პირებისთვის ბიოსასუქებისა და ბიოპრეპარატების თანადაფინანსებას.პროგრამის ბენეფიციარი პირი შეიძლება იყოს, როგორც მეწარმე ფიზიკური პირი, ასევე ნებისმიერი იურიდიული პირი. შეზღუდული არ არის გეოგრაფიული არეალი.
„ტირიფონის ბაღებში“ გასულ წელს 1000 ტონა ვაშლი აიღეს. წლევანდელი მოსავლის საპროგნოზო მაჩვენებელი გაზრდილია, თუმცა გაუმჯობესებული რიცხვების მიუხედავად, მეურნეობის დამფუძნებელი ამბობს, რომ შედეგით კმაყოფილი არ არის და კომპანიის სამომავლო მიზნად იმპორტის ჩანაცვლება აქვს დასახული. განვითარების გეგმებსა და წარმოების მასშტაბებზე „აგროპარტნიორი“ „ტირიფონის ბაღების“ დამფუძნებელს, ზურაბ გოჯიაშვილს ესაუბრა. „აგრარულ მეურნეობაში ჩვენი საქმიანობა ვაშლით არ დაწყებულა. 2007 წელს პარტნიორებთან ერთად აუქციონზე შევიძინეთ დაახლოებით 50 ჰექტარი მიწის ნაკვეთი, სოფელ კვარხითში. ძველი ნარგავები ამოვძირკვეთ და დავთესეთ საშემოდგომო ხორბალი. 2008 წლის ზაფხულში ჩვენ მიერ მოწეული პირველი მოსავალი რუსებმა ტანკებით აიღეს. მაშინ ინტენსიური მებაღეობის შესახებ მხოლოდ გაგონილი გვქონდა. მალევე, "აგრო-კომის" კონსულტანტებმა შემოგვთავაზეს ჩვენს ნაკვეთზე სუპერინტენსიური ვაშლის ნარგავების გაშენებაზე გვეფიქრა. იმ დროს ჩემთვის და ჩემი პარტნიორებისთვის წარმოუდგენელიც კი იყო ამ საქმეში ჩართვა. პირველ რიგში იმიტომ, რომ არცერთს სამსახურისთვის თავის დანებება არ შეგვეძლო, მეორე - მაშინ სავალუტო სესხი 15-16% იყო და მესამე - გვქონდა იმის განცდა, რომ ამხელა დაბანდება, თანაც სარისკო, სახელმწიფოს მიერ დაცული ვერ იქნებოდა. ამიტომ თავი შევიკავეთ. როდის გადადგით პირველი ნაბიჯები სუპერინტენსიური მებაღეობის მიმართულებით?2013 წლის ბოლოს მრავალწლიანი კულტურების გაშენების ხელშეწყობისა და შეღავათიანი აგროკრედიტის პროგრამები გამოცხადდა. რასაც მოყვა ის, რომ ჩვენ ავიღეთ სესხი და დავიწყეთ მებაღეობის განვითარება. პირველი ბაღი გავაშენეთ 6 ჰექტარზე. როდესაც ამ ბაღს ვაშენებდით სეტყვის საწინააღმდეგო სისტემაზე მხოლოდ გაგონილი გვქონდა. 2015 წელს მოვიდა 12 კმ-იანი ფრონტის მქონე სეტყვა, რომელმაც წალეკა ყველაფერი. ჩვენ უკვე დარგული გვქონდა ბაღში ვაშლის ხეები. სეტყვამ ნარგავები ისე დაგვიზიანა, რომ ახლაც ეტყობა ნახეთქების შედეგად გაჩენილი ნაწიბურები. ამან დაგვარწმუნა იმაში რომ აღარასოდეს გაგვეკეთებინა რამე, სეტყვის საწინააღმდეგო ბადეების გარეშე. პირველი ასეთი საყრდენი სისტემა 2016 წლის შემოდგომაზე დავამონტაჟეთ.რამდენად დიდ ინვესტირებას საჭიროებს ბაღების დაცვა სეტყვის საწინააღმდეგო ბადეებით და გამოცდილებამ რა აჩვენა, ღირს ამ ხარჯის გაწევა?რომ წარმოიდგინოთ, 10 ჰექტარი ბაღის გასაშენებლად საჭირო ნერგებში იტალიაში 115 ათასი ევრო, სეტყვის საწინააღმდეგო დანადგარებში კი 132 ათასი ევრო გადავიხადეთ. ნერგების ტრანსპორტირება სამი კონტეინერით შევძელით, სეტყვის საწინააღმდეგო სისტემის ჩამოტანისთვის 10 კონტეინერი დაგვჭირდა. ძალიან მარტივად რომ გითხრათ ღირს თუ არა ხარჯის გაწევა, ამ ყველაფრის გამოსყიდვის ფაქტი დგება ზუსტად 15 წუთში, როდესაც სეტყვა მოდის.როგორია მიმდინარე წლის ვაშლის მოსავლის საპროგნოზო მაჩვენებლები?ბაღებში ნაყოფის ბუნებრივი დაცვენა, ე.წ. ხრილობა როცა დასრულდება მერე უნდა დაიწყო მოსავლის საპროგნოზო მაჩვენებლის დათვლა. ერთი შეხედვით რომ ვთქვათ, შარშანდელზე უკეთესი მოსავალი გვექნება. შარშან ჰექტარზე 31 ტონა ვაშლი მოგვივიდა, რაც უკიდურესად ცოტაა.რით არის გამოწვეული მცირე მოსავლიანობა?ეს გამოწვეულია ე. წ მეწლეურობით, რისკენაც მიდრეკილია ვაშლი. ერთ წელს ისხამს, მეორე წელს ნაკლებად. ამ პრობლემას ჩვენ ჯერ კიდევ არქაული მეთოდებით ვებრძვით. რაშიც გასხვლა და ზედმეტი ნაყოფის მოცლა იგულისხმება. ერთ წელს თუ ისხამს 60%-ს მეორე წელს 40%-ს და ჯამში საშუალო მაჩვენებლით ვერასდროს ავცდით თეორიული მსხმოიარობის 50%-ს.რა მეთოდებით სჯობს ე.წ მეწლეურობასთან ბრძოლა და რამდენად ხელმისაწვდომია ეს საშუალებები საქართველოში?იმისთვის რომ მეწლეურობის პრობლემა არ გვქონდეს, საჭიროა მოვლის თანამედროვე საშუალებები. ჰორმონული პრეპარატები, რომელიც ეხმარება მცენარეს რომ ზედმეტი ნაყოფი მოიცილოს და საგაისოდ საყვავილე კვირტები ჩასახოს. ამ ტიპის პროდუქცია საქართველოში ხელმისაწვდომი არ არის, არ შემოაქვთ იმპორტიორებს. როდესაც ვუყურებ გერმანელი, ბელგიელი, ჰოლანდიელი, უკრაინელი, ამერიკელი მოლდოველი, თურქი მევაშლეების შედეგებს, ვერ ვიტყვი რომ მშურს, თუმცა ნამდვილად შევნატრი. მათ ამ შედეგებზე გასვლა სწორედ თანამედროვე პრეპარატების და მეთოდების გამოყენებით შეძლეს.როგორია "ტირიფონის ბაღების" ჯამური ინვესტიცია და რა ჯიშის ვაშლის ბაღები გაქვთ ამ დროისთვის?ჯამური ინვესტიცია 13 მლნ ლარამდეა. აქედან ნაწილი შეღავათიანი სესხი, ნაწილი გრანტები და ნაწილი საკუთარი ინვესტიციაა. რაც შეეხება ჯიშებს, გვაქვს: Gala, Red Delicious, Golden Delicious, Pinova, Red Jonaprince, Fuji. ბაღები დღესდღეობით 31 ჰექტარზეა გაშენებული. მათი ძირითადი ნაწილი ვაშლია, 2.6 ჰექტარი კი მსხლის ბაღებს უჭირავს.ბაზრის რა წილი უჭირავს დღეს „ტირიფონის ბაღებს“ და როგორია კომპანიის განვითარების გეგმები?ვაშლის წარმოებაში ამ ეტაპზე ძალიან პატარა წილი გვიჭირავს. შარშან სულ 1000 ტონა იყო ჩვენი წარმოება. ეს მაშინ, როცა ქვეყანაში 120 ათასი ტონა ვაშლი მოვიდა. რაც შეეხება გეგმებს, ჩვენ მებაღეობის პროცესი წამოვიწყეთ არამხოლოდ იმ მიზნით, რომ წარმადობა გაგვეზარდა, არამედ პირველ რიგში იმისთვის, რომ ჩაგვენაცვლებინა იმპორტი. საქართველო ვაშლის ნეტო იმპორტიორია. რაც იმას ნიშნავს, რომ უფრო მეტი ვაშლი შემოგვაქვს ვიდრე გაგვაქვს. ამის გამო ჩვენს პროდუქციას ძირითადად მხოლოდ ქართულ ბაზარზე ვყიდით. ერთადერთხელ გავიტანეთ 20 ტონიანი, ერთი კონტეინერი დუბაიში. ეს იმისთვის გავაკეთეთ, რომ სამომავლოდ ექსპორტის პროცედურებთან, საჭირო მასალებთან, ტრანსპორტირებასთან და გასაღების ბაზრების მოთხოვნებთან დაკავშირებით პრაქტიკული გამოცდილება მიგვეღო. როდესაც ადგილობრივი წარმოება იმდენად გაიზრდება, რომ ექსპორტი იქნება გარდაუვალი და აუცილებელი, ჩვენ უნდა ვიყოთ ამისთვის მზად. მიგვაჩნია, რომ ჩვენი პროდუქციისათვის სამომავლოდ სარეალიზაციო საუკეთესო ბაზარი არის არაბეთის ნახევარკუნძული და ინდოეთის ოკეანის ქვეყნები. ვფიქრობ, ამ ბაზრებამდე ჩვენი პროდუქციის მიტანას კარგად და სარფიანად მოვახერხებთ. ამის იმედს გვაძლევს ის, რომ ამას უკრაინა და მოლდოვა წარმატებით ახერხებს. ომის მიუხედავად, უკრაინიდან 2022 წლის დეკემბერში, ვაშლით დატვირთული 100 კონტეინერი გაიგზავნა დუბაიში. რაში ხედავთ სოფლის მეურნეობის მთავარ გამოწვევებს და რა მიმართულებით სჭირდება სექტორს მხარდაჭერა?მთავარი პრობლემაა კადრების დეფიციტი. ამის დასტურად ერთ ამბავს მოგიყვებით, 2017 წელს იტალიური ტრაქტორი შევიძინეთ. საკმაოდ ძვირი დაჯდა. სანამ საგარანტიო პერიოდი დაუმთავრდებოდა, ერთსა და იმავე დეტალს სამჯერ გამოვუყვანეთ წირვა, სწორედ სათანადოდ მომზადებული სპეციალისტის არყოლის და ცოდნის დეფიციტის გამო. გვიჭირს აგრონომები, მექანიზატორები, თუმცა მიხარია, რომ ბოლო პერიოდში ამ მიმართულებებით ახალგაზრდების ინტერესი შედარებით იზრდება. იმედი გვაქვს, რომ ნელ-ნელა ამ პრობლემას დავძლევთ. სახელმწიფოს მხრიდან სოფლის მეურნეობის სექტორში ბევრი მხარდამჭერი მიმართულება გაჩნდა. რასაც ვისურვებდით, იმისთვის რომ ჩვენი ადგილობრივი კადრი რაც შეიძლება მალე დაეწიოს საერთაშორისო სტანდარტს, გვინდა, რომ შემოვიყვანოთ უცხოელი სპეციალისტები, რომ მათი ცოდნა გავიზიაროთ და რაც შეიძლება მალე დავდგეთ ფეხზე.
გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციამ (FAO), სურსათის ეროვნულ სააგენტოსთან თანამშრომლობით, კახეთში ჩაატარა კალიების წინააღმდეგ ბიოპესტიციდების გამოყენების საცდელი კვლევები. ღონისძიების ფარგლებში გამოცადეს ბიოლოგიური პესტიციდების ეფექტურობა, რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ადამიანის ჯანმრთელობისა და გარემოს დაცვითი ფაქტორების გათვალისწინებით. ღონისძიებებს, საერთაშორისო ექსპერტებთან ერთად, 30-მდე მონაწილე ესწრებოდა საქართველოდან, სომხეთიდან, აზერბაიჯანიდან, უზბეკეთიდან და იტალიიდან. ოთხდღიანი სადემონსტრაციო ღონისძიება ნაწილი იყო FAO-ს პროგრამისა „კალიების მართვის გაუმჯობესება ეროვნულ და რეგიონულ დონეზე კავკასიისა და შუა აზიის ქვეყნებში“, რომელიც USAID-ის ფინანსური დახმარებით შედგა. პროგრამის მიზანია, რეგიონში კალიების შემცირება ისე, რომ ნაკლები ზიანი მიადგეს მოსავალს და სოფლად მცხოვრები მოსახლეობისთვის სურსათის უსაფრთხოების გაძლიერებას შეუწყოს ხელი. პროექტი ასევე ფოკუსირდება ამ მიმართულებით რეგიონულ თანამშრომლობაზე, მათ შორის, პესტიციდების გამოყენების რისკის შემცირების მიმართულებით რეგიონის ქვეყნებში.
